tur
(33) her iki sıkıştırma tertibatı üzerinde gevşetiniz ve her iki sıkıştırma tertibatı
üzerinden intikal etmiş bir biçimde bir boruyu tertibat içinde konumlandırınız.
Konumlandırdığınız boru sıkıştırma tertibatları içersinde bulunan boru destek-
leme yuvalarına tam olarak oturmadığı durumda, sıkıştırma tertibatlarının yan
taraflarından vurarak, sıkıştırma tertibatlarını son konumuna göre merkezlen-
diriniz. Ardından, boru hâlen sıkıştırılmış durumdayken sıkıştırma cıvataları
(33) tekrar sıkılır.
Sıkıştırma tertibatları tarafından boru uçları sıkıca kavranmalıdır. Gerektiği
durumlarda, sıkıştırma somunu (34) sıkıştırma eksantriği altında (35), sıkıştırma
kolunun kapatılabilmesi için, somut bir güce gerek duyulmasına dek ayarlanarak
sıkıştırma konumuna getirilmelidir.
3.4. Boru uçlarının rendelenmeleri
Kaynaklama işleminden hemen önce, kaynaklanacak boru uçlarının rendele-
nerek, düzgünlüklerine dair tesviye edilmeleri gerekmektedir. Bunun için
elektrikli rendeleme tertibatı (8) çalışma alanına doğru döndürülerek konum-
landırılmaktadır ve tutma yeri üzerinde bulunan çalıştırma butonu (20) aracılıyla
çalıştırılmaktadır. Rendeleme tertibatı çalışırken, boru uçları bastırma kolu (7)
aracılıyla ölçülü bir biçimde rendeleme disklerine doğru bastırılır. Rendeleme
işlemi, her iki tarafta kesintisiz bir talaş oluşumuna dek sürdürülmelidir. Bu
aşama tamamlandıktan sonra, halen daha çalışan rendeleme tertibatı bastırma
kolu (7) aracılıyla, boru uçlarında bir talaş parçasının kalmayacağı biçimde
uzaklaştırılmaktadır. Rendeleme tertibatı çevrilerek çalışma alanından uzak-
laştırıldıktan sonra, rendelenmiş olan boru uçları prova mahiyetinde birleştirilerek
uçların paralellikleri ve aksiyal olarak birbirilerine oluşan dengeleri kontrol
edilmelidir. Burada oluşan paralellik durumu resim 7'de tarif edilen dengeleme
basıncı altında öngörülen aralık genişliğini aşmamalıdır ve boru dış kısımlarına
doğru sapmalar azami olarak kullanılan borunun duvar kalınlığının % 10 oranını
geçmemelidir. Rendeleme işlemleri tamamlanmış durumdaki kaynaklama
yüzeyleri, kaynaklama işleminden evvel bir daha ellenmemelidir.
Borunun yada şekillendirme parçasının bir tarafında, rendeleme işlemiyle daha
fazla veya hiç devam edilmeyecek ise, fakat diğer tarafın daha rendeleme işlemi
tamamlanmadıysa, rendeleme tertibatının gövdesinin alt tarafından bulunan
posa tertibatı kenara doğru çevrilerek bu kısım devreden çıkartılır.
3.5. Isıtma rezistanslı alın kaynaklama işleminin aşamaları
Isıtma elemanları/rezistansları aracılıyla alın kaynaklama işlemlerinde, kaynak-
lanacak olan parçaların bağlantı yüzeyleri ısıtma elemanı üzerinde basınç
altında dengelenmektedir ve bu işlemin ardından kaynaklama derecesine kadar
ısıtılmakta ve ısıtma elemanının/rezistansının uzaklaştırılmasının ardından
basınç kuvveti uygulanarak birleştirilmektedir. Her kaynaklama işleminden
evvel, ısıtma elemanının çalışma bölgesinde var olan ısıtma rezistansı ısı
derecesi kontrol edilmelidir. Gerektiğinde ısıtma rezistansı ısı derecesi bölüm
2.6'da tarif edildiği biçimde düzeltilmelidir. Aynı şekilde, her kaynak işleminden
önce ısıtma rezistansı elyafsız bir bez veya kâğıt veya teknik alkolle temizlen-
melidir. Özellikle ısıtma elemanları üzerinde arta kalmış olan, plastik maddesi
artıkları derhal temizlenmelidir. Isıtma takımlarının temizlenmeleri sırasında,
mutlak surette aletler üzerinde bulunan anti athesif (yapışmazlık özellikli)
özellikte kaplama yüzeyinin, aletler tarafından uygulanan mekanik darbeler
sonucu zarar görmemesine dikkat edilmelidir.
Bu yöntem adımları resim 8'de gösterilmiştir.
DUYURU
Isıtma rezistansını temizlemek için ispirto kullanılması, içerdiği su nedeniyle
kaynak hattında kalite kaybına sebep olabilir.
3.5.1. Yüzey dengeleme işlemi
Kaynaklanacak birleşme yüzeylerinin uyarlanmaları sırasında kendileri, çevre-
lerinde bir şişkinlik oluşuncaya dek ısıtma elemanına doğru bastırılırlar. Uyar-
lama çalışmaları sırasında mesela PE-maddeleri için, 0,15 N/mm² (DVS 2207
bölüm 1 uyarınca) uyarlama basıncı uygulanmaktadır.
Uygulanacak olan çeşitli boru çapları ile uygulanan boruların çeşitli duvar
kalınlıkları doğrultusunda, birleşme yüzeylerine intikal ettirilmesi gereken basınç
kuvvetinin, dengeleme kuvvetinin 0,15 N/mm²'ye intikal etmesi doğrultusunda
hesaplanmaları gerekmektedir. Baskı kuvveti-F dengeleme kuvveti P'nin
ürününden ve boru yüzeyi A (F = p · A) boru yüzeylerinin, büyüklüklerine oranla
daha büyük bir baskı kuvveti ile birbirine bastırılarak preslenmeleri gerekli
olmaktadır. Bu durumda mesela çapı 110 mm olan bir boruda, SDR 33 (s =
3,4 mm) 1140 mm² olan bir boru yüzeyi ve böylece F = 0,15 N/mm² · 1140 mm²
= 170 N-kuvvet gerekli olmaktadır. Her makinenin üzerinde, o makine ile hangi
boruların, hangi basınç kademesinde ve hangi basınç kuvveti uygulanarak
kaynaklama işlemine tabi tutulacaklarına dair bir tabela üzerinde gerekli bilgiler
bulunmaktadır. Resimler 9 ile 13 arası, REMS SSM 160 RS, REMS SSM 160
KS, REMS SSM 250 KS ve REMS SSM 315 RF makine modellerinin ilgili
tabloları görülmektedir. İkinci tablodan (bkz. resim 9 ve 16) gerekli olan basınç
gücü öğrenilebilir ve çevirme kolu (7) ile birlikte basınç gücü ayarlanabilir. Ek
yerlerinin yüzeylerine çevirme kolu yüklenirse, göstergede (38) ulaşılan basınç
gücü okunabilir.
En azından gerekli olan basınç gücünü elde edebilmek için, germe tertibatlarının
boru parçalarını yeteri kadar sağlam bir şekilde gerip germediği kontrol edil-
melidir. Bu amaçla boru uçları soğuk olarak iç içe geçirilmeli ve deneme amacıyla
en azından tespit edilen basınç gücü, çevirme kolu (7) ile elde edilmelidir. Germe
tertibatları boru parçalarını sağlam bir şekilde tutmuyorsa, germe somunları
(34) tekrar ayarlanmalıdır (bkz. 3.4.).
Borunun tüm çapı üzerinde eşit bir çıkıntı, en az olarak resim 14, bölüm 2'de tarif
edilen yükseklikte elde edildiğinde dengeleme işlemi tamamlanmış sayılmaktadır.
3.5.2. Isıtma işlemi
Isıtma işlemi için basınç nerede ise sıfıra kadar düşürülecektir. Gerekli ısıtma
süreleri resim 14, bölüm 3'de gösterilmiştir. Isıtma aşamasında kaynaklanacak
birleştirme yüzeylerinin içine ısı intikal etmektedir ve yüzeyleri kaynaklanabilecek
dereceye kadar ısıtmaktadır.
3.5.3. Değiştirme işlemi
Isıtma aşamasının ardından birleştirme yüzeyleri ısıtma elemanının üzerinden
çözülür ve ısıtma elemanı geriye doğru çevrilerek yüzeylerden uzaklaştırılır.
Bu işlem ısınmış bir durumda olan birleştirme yüzeylerine değmeden yapılma-
lıdır. Bunun ardından birleştirme yüzeyleri hızlı ve kararlı bir biçimde birbirilerine
yakınlaştırılmalıdır. Bu ayar değiştirme süresi resim 14, bölüm 4'de verilmiş
olan sürelerin kesinlikle tatbik edilmeleri gerekmektedir. Değiştirme süresi Şekil
14, Sütun 4'te belirtilen süreleri aşmamalıdır. Aksi taktirde birleştirme yüzeyle-
rinde istenmeyen derecede soğuma oluşacaktır.
3.5.4. Birleştirme ve kaynak işlemi
Birleştirme yüzeyleri, birleştirme anında nerede ise sıfır hızıyla buluşmalıdır.
Bunun ardından birleştirme kuvveti DVS 2207 normu bölüm 1 uyarınca eşit bir
biçimde ve kademesiz olarak artarak 0,15 N/mm²'ye kadar intikal etmelidir ve
resim 14, bölüm 5'de gösterilmiş soğuma sürelerine ulaşılana dek muhafaza
edilmelidir. Sıkıştırma manivelası/kolu (39) aracılıyla bastırma kolu soğutma
süresince sabitleştirilmektedir. Burada tatbik edilmeleri gereken basınç kuvvet-
leri ise, bölüm 3.5.1'de tarif edildikleri gibi, ayrıca 9 ve 16 arası sayfalarda
bulunan tablolarda görülmektedir. Daha büyük boru çaplarında ise, bu çalış-
malara uygun bir biçimde tasarlanmış bir kaynaklama tertibatının kullanılması
gerekmektedir. Borunun tüm çapı üzerinde eşit bir çift-çıkıntı oluştuğunda,
birleştirme işlemi tamamlanmış sayılmaktadır. Bu çıkıntının şekillenmesi neti-
cesinde, kaynaklama işleminin eşit gerçekleşmesi başarısı konusunda ilk bulgu
elde edilmiş sayılmaktadır. Resim 15'de görülen çıkıntının K-ölçüsü daima
sıfırdan büyük olmalıdır; yani çıkıntının borunun tüm çapı güzergahınca yükselmiş
olması gerekmektedir.
3.5.5. Gerçekleştirilen kaynaklama bağlantısının sıkıştırma tertibatından
çıkartılması
Sıkıştırma manivelası/kolu (39) aracılıyla gevşetildiğinde, bastırma kolu soğutma
süresince sabitleştirildikten sonra açıldığında, kaynak dikişinin birleşme basın-
cının boşalması nedeniyle etkilenmemesi için bastırma kolunun, basıncın
yavaşça serbest kalabilmesi için el ile desteklenerek tutulması gerekmektedir.
Bu işlemin ardından sıkıştırma eksantrikleri açılmaktadır ve kaynaklama işlemi
tamamlanmış boru bağlantısı makinenin içinde alınabilmektedir. Kaynaklama
yeri dikişinin hiçbir etki altında kalmadan soğumasına izin veriniz! Kaynaklama
yeri dikişinin soğumasını hiçbir biçimde su, hava gibi unsurlar kullanarak
hızlandırmaya çalışmayınız! Yapılan bağlantıların yüklenilebilirlikleri konusunda,
ilgili boru ve şekillendirme parçaları üreticilerinin talimatlarını inceleyiniz!
4. Koruyucu bakım
DİKKAT
Isıtma rezistanslı alın kaynak makinesine (5) sadece kulpundan (16) veya
tutma yerinden (18) dokunun! Isıtma rezistansı ve ısıtma rezistansı ile kulp
arasındaki metal parçalar 300°C'ye kadar çalışma sıcaklığına ulaşır. Bu
parçalara dokunulduğunda ciddi yanıklar meydana gelir.
4.1. Periyodik bakım
UYARI
Periyodik bakım çalışmalarından önce elektrik fişini çekin!
Makine aşırı kirlenmelere maruz kaldığında, hareketli kızağın ve/veya ısıtma
rezistanslı alın kaynak makinesi (5) ile elektrikli planyanın (6) hareket ettiği
kızaklar zaman zaman temizlenmeli ve gresle yağlanmalıdır.
Isıtma rezistanslı alın kaynak makinesinin (5) anti adhesif kaplaması her kaynak
işleminden önce elyafsız bir bez veya kâğıt ve teknik alkolle temizlenmelidir.
Isıtma rezistansı üzerinde yapışıp kalan plastik artıkları derhal elyafsız bir bez
veya kâğıt veya teknik alkolle temizlenmelidir. Bu sırada ısıtma rezistansının
anti adhesif kaplamasının kullanılan aletler nedeniyle zarar görmemesine
mutlaka dikkat edilmelidir. Isıtma rezistansını temizlemek için ispirto kullanılması,
içerdiği su nedeniyle kaynak hattında kalite kaybına sebep olabilir.
Plastik parçaları (örneğin gövde) sadece REMS CleanM makine temizleme
maddesi (Ürün No. 140119) veya hafif sabunlu su ve nemli bir bezle temizleyin.
Evlerde kullanılan deterjanları kullanmayın. Bunlar çoğu kez plastik parçalara
zarar verebilecek kimyasallar içermektedir. Plastik parçaları temizlemek için
kesinlikle benzin, terebentin yağı, inceltici ya da benzer ürünler kullanmayın.
Sıvıların kesinlikle makinelerin elektrikli aksamlarının içine girmemesine dikkat
edin.
4.2. Denetleme/Onarım
UYARI
Çalışır hale getirme ve onarım çalışmalarından önce elektrik fişini çıkarın!
Bu çalışmalar sadece kalifiye uzman personel tarafından yapılmalıdır.
Elektrikli planyanın dişli grubu kullanım ömrü boyunca yeterli gres dolumuyla
çalışmaktadır ve sonradan yağlanması gerekmez. Elektrikli planyanın motoru
kömür fırçalarına sahiptir. Bunlar aşınmaya tabidir ve zaman zaman kontrol
edilmeleri ve değiştirilmeleri gerekir. Sadece orijinal REMS kömür fırçaları
kullanın.
tur
131